Rezerwy złota Międzynarodowego Funduszu Walutowego – część pierwsza, zarys prawny i nowa konkurencja dla MFW, czyli The New Development Bank by BRICS

Międzynarodowy Fundusz Walutowy [dalej określany jako MFW] jest trzecim zaraz po Stanach Zjednoczonych i Niemcach największym oficjalnym posiadaczem złota. W październiku 2004 na stronach internetowych Funduszu została zamieszczona informacja, że Międzynarodowy Fundusz Walutowy posiada 90,5 miliona uncji (2814,1 ton) złota.

Skąd złoto w MFW?

Każdy kraj zgłaszający akces do Międzynarodowego Funduszu Walutowego musiał dokonać wpłaty składki członkowskiej, które wraz ze sprzedawanym złotem przez kraje członkowskie do MFW stanowiły rezerwy Międzynarodowego Funduszu Walutowego i były gromadzone w okresie od 1946 r. do późnych lat 70-tych. Złoto czasami też płynęło w innym kierunku – do krajów członkowskich Międzynarodowego Funduszu Walutowego, gdy MFW skupował walutę tych krajów, sprzedawał złoto, a także w latach 70 podczas wyrównania stanu rezerw złota krajów członkowskich, po zamknięciu złotego okna przez Nixona w 1971 r.

Co to jest depozyt złota według MFW?

W związku z pojawiającymi się pytaniami o oficjalne rezerwy złota banków centralnych, należy uważnie przyjrzeć się, czym dokładnie Międzynarodowy Fundusz Walutowy określa miano depozytu złota i w których to dokładnie depozytach jest przechowywane złoto MFW.

Na tym etapie należy zauważyć, że depozyty złota Międzynarodowego Funduszu Monetarnego oznaczają otwarte konta w określonych bankach centralnych, które oferowały możliwość przechowywania złota. Nie istnieją samodzielne skarbce złota MFW, bo są to najzwyczajniej konta ze złotem w skarbcach instytucji trzecich najczęściej w postaci banków centralnych.

Istnieje wiele sposobów na weryfikację depozytów złota Międzynarodowego Funduszu Walutowego. Jednakże podejście prawne stanowi najbardziej kompletne i rzetelne źródło i zawiera niektóre mało znane fakty.

Depozyty złota MFW to ściśle określony termin prawniczy, który znajduje się w Zapisach Umów i Regulaminach MFW. Wszystkie aspekty zarządzania i funkcjonowania Międzynarodowego Funduszu Walutowego mają oparcie w umowie o Międzynarodowym Funduszu Walutowym uzupełnioną o regulaminy, zasady i przepisy.

Złoto w MFW to złoto na rachunkach w kilku największych bankach centralnych

Reguła F-1 odnosi się do zakładania depozytów złota. W artykule XVIII, ust. 2 znajdują się także informacje na temat depozytów i przechowywania złota. Reguła F-1 zawiera następującą treść:

Reguła F-1. Depozyty złota MFW mogą być zakładane na terenie Stanów Zjednoczonych, Wielkiej Brytanii, Francji oraz Indii. Złoto MFW jest przechowywane na depozytach u wyznaczonych przez członków MFW i na które Fundusz wyraził zgodę. (Regułę F-1 przyjęto 25 września 1946, poprawiono 29 listopada 1956 oraz 1 kwietnia 1978).

Należy zauważyć, że ta reguła była 2-krotnie modyfikowana. Poprawki te są kluczowe, aby zrozumieć genezę depozytów złota MFW, ich lokalizacji oraz potencjalnych lokalizacji. Zostały one wprowadzone 29 listopada 1956 r. oraz 1 kwietnia 1978 r.

W kwietniu 1978 r. Międzynarodowy Fundusz Walutowy wprowadził w życie drugą poprawkę do ustawy. Regulaminy, zasady i przepisy musiały odzwierciedlać zmiany w międzynarodowej gospodarce, t.j. przejścia z systemu stałych kursów wymiany walut (system przed 1971 r.) na zmienne kursy wymiany walut i zredukowania znaczenia złota w międzynarodowym systemie walutowym. Podczas drugiej poprawki zasady i przepisy zostały istotnie zmodyfikowane, usunięto niektóre zasady i nawet zmieniono ich nazwę.

Zasada odnośnie depozytów złota MFW wymagała poprawki, bo członkowie nie musieli już płacić składki w złocie, a w związku z płynnymi kursami walut mogli rozliczać się z MFW w różnych walutach rezerwowych. Dlatego regułę, która obowiązywała wcześniej i nosiła nazwę E-1 zmieniono w 1978 r. na F-1.

Reguła E-1 przed poprawkami z 1978 r.:

“Depozyty złota Funduszu mogą być zakładane na terenie Stanów Zjednoczonych, Wielkiej Brytanii, Francji oraz Indii. Złoto MFW jest przechowywane na depozytach u wyznaczonych przez członków MFW i na które Fundusz wyraził zgodę.. Członek może zapłacić Funduszowi swoją składkę w jednym lub w kilku określonych depozytach złota zgodnie z warunkami artykułu XVIII ust. 2.”

W komentarzach odnośnie poprawek Reguły w 1978 r. dział prawny Międzynarodowego Systemu Walutowego napisał, że “dwa pierwsze zdania Reguły E-1 zostały przeniesione do reguły F-1. Pominięto ostatnie zdanie, gdyż zawierało ono informacje odnośnie płacenia składek w złocie”. A ponieważ istniał już system płynnych kursów wymiany walut opartych na długu i kraje członkowskie MFW mogły rozliczać się za pomocą walut papierowych, to konieczność rozliczania się w złocie przestała obowiązywać. Dlatego zapis o płatnościach złotem oparty na art. XVIII, ust. 2 stał się zbędny.

Poniżej omawiany Art. XVIII, ust. 2(b) określa zarys zasad na temat wyznaczania depozytów złota, procentowych udziałów na których złoto Funduszu miało być początkowo przechowywane w wyznaczonych depozytach i jak miały się odbywać transfery złota pomiędzy lokalizacjami, także w nagłych transferach.

Art. XVIII, ust. 2(b):

Ust. 2. Depozyty (b) Fundusz może posiadać różne aktywa, w tym złoto w wyznaczonych depozytach przez pięciu członków posiadających największe udziały i w ten sposób wyznaczone depozyty MFW może sobie sam wybierać.

Początkowo przynajmniej jedna połowa zasobów Funduszu miała być przechowywana w wyznaczonym depozycie przez członka, na którego terytorium Fundusz miał swoją siedzibę i co najmniej 45 procent rezerw złota miała być składowana w wyznaczonych depozytach przez pozostałych 4 członków.

Wszystkie transfery złota muszą być dokonywane z należytą ostrożnością, uwzględniając koszty transportu i oczekiwane wymagania MFW. W przypadku zagrożenia zarząd może dokonać transferu złota do jakiegokolwiek miejsca, gdzie będzie ono odpowiednio chronione.

Bieżąca reguła F-1 i reguła E-1 wymieniała tylko lokalizację 4 krajów z depozytami złota, jednakże w art. XVIII, ust. 2 wspomniane zostały depozyty złota 5 członków. Różnice te można zrozumieć, przyglądając się wersji reguły E-1 przed poprawką z 1956 r. W wersji z 25 września 1946 roku czytamy:

“Depozyty złota Funduszu będą w Nowym Jorku, Londynie, Szanghaju, Paryżu i Bombaju zostały wybrane, gdyż Stany Zjednoczone, Zjednoczone Królestwo, Chiny, Francja i Indie posiadały największe udziały i te kraje wyznaczyły na swoim terytorium depozyty.”

Indie pojawiły się w piątce członków, gdyż Rosja opuściła Fundusz w późnym okresie 1946 r. Mimo, iż rosyjska delegacja brała udział w konferencji w Bretton Woods i w szczegółowych negocjacjach. W początkowych notatkach Moskwa widniała na liście razem z Nowym Jorkiem, Londynem, Szanghajem i Paryżem. Również Afryka chciała posiadać depozyty złota, lecz nie kwalifikowała się.

5 potęg surowcowych w 2013 roku utworzyło własny Fundusz Walutowy celem pominięcia dolara w rozliczeniach międzynarodowych

Należy zauważyć, iż cztery z obecnych czterech krajów należących do grupy BRICS [Brazylia, Rosja, Indie, Chiny] brały udział w powstawaniu Międzynarodowego Funduszu Walutowego i chciały posiadać depozyty w swoich krajach. Co ciekawe Afryka Południowa w początkowym okresie funkcjonowania MFW była brana pod uwagę jako jeden z głównych depozytariuszy złota. Afrykę Południową popierała Holandia. Jednak późniejszy ślad obecności RPA w MFW uległ zatarciu. Niemniej dawne wspomnienie o tworzeniu międzynarodowego banku ostatniej szansy okazały się żywe do czasów obecnych i Brazylia, Rosja, Indie, Chiny oraz Afryka Południowa w czasie spotkania krajów BRICS dnia 27 marca 2013r. w Durbanie (Afryka Południowa) utworzyły The New Development Bank z kapitałem 50 mld USA wpłaconym przez pięciu członków, każdy członek wpłacił 10 mld USD. Natomiast w czasie kolejnego spotkania dnia 15 lipca 2014r. podczas szóstego szczytu BRICS utworzono Kontyngentowy Fundusz Walutowy o zasobach 100 mld USD. Do Kontyngentowego Funduszu Walutowego pięć krajów BRICS wpłaciło składki następującej wielkości:

• Brazylia – 18 mld USD
• Rosja – 18 mld USD
• Indie – 18 mld USD
• Chiny – 41 mld USD
• Południowa Afryka – 5 mld USD

Główny cel powstania The New Development Bank, to detronizacja dolara, jako głównej waluty w międzynarodowych rozliczeniach handlowych. Od momentu powstania tego banku, krajom zjednoczonym w stowarzyszeniu antydolarowym udaje się konsekwentnie realizować swoją politykę, bo jakakolwiek podpisywana przez nich umowa opiewa na wartości NIE wyrażone w dolarze amerykańskim.

Powrót do sprawy złota w MFW

Które z depozytów zostały wybrane zatem przez Nowy Jork, Londyn, Szanghaj, Paryż i Bombaj?

W 1946r. MFW wybrał pięć lokalizacji składowania złota

Załącznik nr 1 z dokumentu nr 1 z posiedzenia Zarządu MFW z listopada 1946 r. przygotowany przez dział operacji zatwierdził pięć depozytów oraz jakość akceptowanego złota.

1. Nominowanymi depozytami złota MFW są:

• Bank Rezerw Federalnych Nowy Jork
• Bank Anglii, Londyn
• Bank Francji, Paryż
• Centralny Bank Indii, Bombaj
• Bank Centralny Chin, Szanghaj

2. MFW wymaga, aby składki członkowskie w złocie zostały dostarczone do jednego lub więcej spośród wyżej wymienionych depozytów złota w stowarzyszonych bankach centralnych

3. Złoto musi być dostarczane o próbie 995 lub wyższej w sztabkach ważących ok. 400 uncji, t.j. o standardowej wadze używanej w międzynarodowych transakcjach. Fundusz nie jest przygotowany na akceptuje złotych monet. Członkowie mogą jednak dostarczać złoto o niższej próbie i masie za zgodą Funduszu. W takim przypadku członkowie muszą pokryć różnicę w sztabkach o wymaganej próbie i wadze.

4. Sztabki używane przez członków muszą spełniać warunki i posiadać akceptowaną międzynarodowo cechę menniczą próby złota, która będzie akceptowana przez depozytariuszy przyjmujące to złoto. Próbki złota muszą być zatem łatwe do rozpoznania i nie mogą być uszkodzone.

5. Waga sztabek musi być zweryfikowana przez depozyty, które je przyjmą na stan magazynowy.

6. Członkowie poniosą wszystkie koszty związane z przechowywaniem złota i uzgodnią te kwestie z depozytariuszami. “Dlatego do wartości złota przekazywanego nie można doliczać żadnych dodatkowych kosztów”.

W praktyce lokowano złoto w dwóch najbezpieczniejszych lokalizacjach, w Nowym Jorku i Londynie

Notatka od Johna L. Fishera, Dyrektora działu operacyjnego, wyraźnie wskazywała sugestie, że złoto powinno być przechowywane głównie w Nowym Jorku i Londynie, bo Chiny ze względu na wewnętrzną wojnę i Indie z powodu problemów politycznych obarczone były dużym ryzykiem utrzymywania tam depozytów złota MFW.

Listownie MFW pytał się ministrów krajów członkowskich, jaki skarbiec będzie wybrany

W1946-1947 przed wpłatą pierwszych składek złota, Międzynarodowy Fundusz Walutowy wysyłał do swych członków list z informacją o lokalizacji depozytów złota pytając jednocześnie każdy z krajów o podanie preferowanego depozytu.

Listy te miały na celu przewidzenie, czy Fundusz będzie musiał poinstruować klientów, aby została spełniona 50 % reguła depozytów w Nowym Jorku oraz w Londynie. Były one adresowane do Ministrów Spraw Zagranicznych i były podpisane przez Camille Gutta, dyrektora zarządzającego Międzynarodowego Funduszu Walutowego. List ten brzmiał następująco:

“Drogi Panie Ministrze,

Mam zaszczyt poinformować, że Międzynarodowy Fundusz Walutowy będzie posiadał swoje depozyty w Nowym Jorku, Londynie, Szanghaju, Paryżu i Bombaju. Złoto Państwa rządu zostanie przekazane do jednego z tych depozytów.

Wymagane jest, aby w ramach możliwości każdy z członków dokonał regulacji swoich składek w jednym z wybranych depozytów. Jednakże istotne jest, aby Fundusz działał zgodnie z art. XIII, ust. 2(b) odnośnie początkowej dystrybucji aktywów złota Funduszu.

Aby można było spełnić ten warunek, istotne jest określenie, czy będą potrzebne instrukcje odnośnie wyboru depozytów. W związku z tym prosimy o dostarczenie następujących informacji:
(1) depozyt, w którym chcieliby Państwo dokonać płatności w złocie,
(2) przewidywaną ilość złota, którą Państwa rząd wpłaci w formie składki.

Z poważaniem,
Camille Gutt, dyrektor zarządzający Międzynarodowym Funduszem Walutowym.”

Rozkład złota MFW na poszczególne skarbce

Posiadanie kont ze złotem w imieniu banku centralnego lub w imieniu Rządu/Skarbu Państwa w depozytach takich jak Bank Rezerw Federalnych Nowego Jorku, Bank Anglii, Bank Francji miało głównie wpływ na wybór miejsc przechowywania złota przez kraje członkowskie MFW. Pod koniec czerwca 1947 r. aktywa złota zostały rozdysponowane w następujący sposób:

• Stany Zjednoczone – Bank Rezerw Federalnych Nowego Jorku 21 782 mln uncji złota – 56,72 %
• Wielka Brytania – Bank Anglii – 13 558 mln uncji – 35,50 %
• Francja – Bank Francji – 2 283 mln – 5,94%
• Indie – Bank Rezerw Indii – 0,785 mln – 2,04%

W sumie 38 408 mln – 100% (załącznik VIII, plan 1, roczny raport 1947)

Mapa udziału głosów poszczególnych krajów na forum MFW

Należy zauważyć, że żaden z krajów nie złożył złota w Bank Centralnym Chin w Szanghaju i tylko Indie złożyły swoją początkową składkę w Banku Rezerw Indii [Bombaj].

Zobacz też:

• Depozytariusze złota IMF ? skarbiec w Nagpur (Indie) i sytuacja Chin
• Inflacyjno-deflacyjna walka rządowych namiestników z rzeczywistością
• Czy złoto stanie się częścią nowego globalnego systemu walutowego?
• Taniec banków centralnych, co dalej z euro, frankiem i dolarem?
• Złoto w grudniu 2015r. Największy jednodniowy wzrost ceny złota od czerwca 2012r.
• Wojny walutowe Szwajcarii i Anglii
• Nowa opozycja do struktury dolarowej

Treść powyższej analizy jest tylko i wyłącznie wyrazem osobistych poglądów jej autora i nie stanowi rekomendacji w rozumieniu przepisów Rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 19 października 2005 r. w sprawie informacji stanowiących rekomendacje dotyczące instrumentów finansowych, lub ich emitentów (Dz. U. z 2005 r. Nr 206, poz. 1715).